Lady Chatterley’s Lover

Η γιαγιά μου ακόμη θυμάται τις συμμαθήτριές της να συζητάνε και να διαβάζουνε στα κρυφά αυτό το βιβλίο που ήταν ακόμη παράνομο όταν ήταν μαθήτρια στο Λονδίνο τη δεκαετία του ’50.

Το αγόρασε πέρσι σε μια κοινή μας έξοδο σε βιβλιοπωλείο, και το διάβασε στις αρχές αυτού του έτους. παρακάτω παραθέτω τις σκέψεις της, αυτούσιες, που έγραψε η ίδια αφού διάβασε το βιβλίο.
«Ένα βιβλίο που ήθελα να διαβάσω αλλά δεν επιτρεπόταν (1955).
Χαίρομαι που το διάβαζα.
Πολύ τολμηρό αλλά μια καλή ιστορία. Εκδιδομένο πριν τόσα χρόνια – μπορώ πλέον να καταλάβω γιατί δεν μας επιτρεπόταν να το διαβάσουμε.»

Το μυθιστόρημα αυτό του Ντ. Χ. Λόρενς εκδόθηκε για πρώτη φορα στην Ιταλία το 1928, δύο χρόνια πριν το θάνατό του, το 1930. Στην Μεγάλη Βρετανία θα εκδιδόταν 32 χρόνια αργότερα, το 1960.

Το διάβασα κι εγώ τον Ιούλη που μας πέρασε και το βρήκα αρκετά ενδιαφέρον, που ένα βιβλίο το οποίο εκδόθηκε πριν σχεδόν 100 χρόνια να χρησιμοποιεί γλώσσα που ακόμη και ο σημερινός μέσος αναγνώστης κοκκινίζει όταν την δει. Μια γλώσσα χωρίς ευφημισμούς και υπαινιγμούς.

Απαγορεύτηκε και λογοκρίθηκε λόγο αυτής της γλώσσας, αλλά πλέον είναι ένα κλασικό βιβλίο που άντεξε στον χρόνο.
Παραφράζω τι είπε ένας κριτικός για το συγκεκριμένο βιβλίο όταν πρωτοεκδόθηκε το 1960:
«Σώμα χωρίς μυαλό είναι ζωώδες. Μυαλό χωρίς σώμα είναι ρομποτικό/ανόργανο».

Με άλλα λόγια η Βρετανική αριστοκρατία (ο σύζυγος της Λαίδης Τσάτερλι) επέλεγαν πρώτα το μυαλό πάνω απ’ όλα, ενώ η εργατική τάξη (ο εραστής της Λαίδης Τσάτερλι) επέλεγαν το σώμα πάνω απ’ όλα. Η ίδια η Λαίδη Τσάτερλι συνδύασε τα δύο και έγινε μια πιο ολοκληρωμένη φύση. Σώμα και πνεύμα.

Το μυθιστόρημα του Λόρενς θεωρήθηκε άσεμνο γι’ αυτό και απαγορεύτηκε.
Χρησιμοποίησε τη λέξη fuck 25 φορές, τη λέξη cunt (μουνί) 14 φορές, την λέξη arse (κώλος) 11 times, την λέξη shit 6 φορές, και την λέξη piss (κατούρημα) 3 times.

Φυσικά στα σημερινά βιβλία τέτοιες λέξεις είναι πολύ πιο συχνές αλλά επειδή υπάρχουν σε ένα βιβλίο τόσο παλιό δείχνει πόσο αληθινά μας παρουσίασε την ιστορία ο Λόρενς χωρίς να προσποιείται και να υποκρίνεται παριστάνοντας τον σεμνότυφο την στιγμή που δεν ήταν και δεν χρειαζόταν να είναι.

Βαθμολογία:Στρείδια μύδια και λοιπά αφροδισιακά

Το νούμερο 31328

Τελικά ήταν καλή η ιδέα μου να διαβάζω ξανά την «Αιολική Γη» πριν να έρθω για πρώτη φορά σε επαφή με αυτό το βιβλίο. Αυτό διότι έχοντας φρέσκες τις εικόνες και την ιστορία από το προηγούμενο χρονολογικά βιβλίο μπόρεσα να αναγνωρίσω σε αυτό το πιο αυτοβιογραφικό κοινά σημεία με το προηγούμενο.

π.χ. «Το μεσημέρι μας βρήκε στον κάμπο, κάτω απ’ τα βουνά τα Κιμιντένια. Από μακριά διακρίναμε τα σπίτια, τις καλύβες στο χτήμα του παππού μου. Πόσες χαρούμενες καλοκαιρινές μέρες, πέρσι ακόμα είχα χαθεί μες στα κατατόπια τούτα κυνηγώντας! Ήξερα πού τρέχει το νερό, πού ήταν οι φωλιές των αηδονιών, πού κατέβαινε ο λαγός, πού πατούσαν τα τσακάλια. […] Όξω απ’ τη μεγάλη πόρτα, στο χτήμα, ήταν ένας μεγάλος πλάτανος. Εκεί θάψαμε τον παππού μου την άνοιξη. Είχε βρέξει τη νύχτα. Κλάψαμε πολύ με την αδερφή μου την Αγάπη.» σελ. 62

Το χτήμα του παππού όπου βρίσκονταν τόσες όμορφες μνήμες, σε αυτό το βιβλίο είναι εγκαταλελειμμένο. Και όσες όμορφες στιγμές είχε το προηγούμενο βιβλίο τόσες άσχημες έχει αυτό το βιβλίο. Και αν στο προηγούμενο βιβλίο η βία και το κακό ήταν στο παρασκήνιο και φιλτραρισμένες μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, σε αυτό το βιβλίο βία, αίμα, και κακό είναι στο προσκήνιο, φάτσα φόρα.

Και αν μου φάνηκαν έντονες οι σκηνές στο «Η Ζώη εν Τάφω» του Στρατή Μυριβύλη, σε αυτό το βιβλίο ήταν περισσότερες, όπως επίσης και οι γροθιές στο στομάχι.
Ειδικά η σκηνή με ένα παιδί ούτε δεκαοκτώ χρονών να πέφτει θύμα μανιασμένου όχλου και να λιντσάρεται με σφυριά, πέτρες, και ό,τι άλλο είχαν. Ήταν το κομμάτι που σταμάτησα να διαβάζω γιατί δεν μπορούσα να αντέξω τη βία. Και βία χωρίς λογική. Ήθελαν εξιλαστήριο θύμα. Κι ο μικρός που έμοιαζε κάποιου πολύ μεγαλύτερου που γύρευαν ήταν μια καλή αφορμή.

Μια δολοφονία που φαντάζομαι δε θα ήταν η μόνη εκείνη την άσχημη περίοδο. Και ας μην πάμε μακριά. Και στην Κύπρο το 1996 ένας παρόμοιος όχλος πάλι μανιασμένο τουρκομάνι, σκότωσε τον Τάσο Ισαάκ. Ο φανατισμός δεν αλλάζει όσα χρόνια κι αν περάσουν.

Αυτό το βιβλίο ήταν ο εφιαλτικός Γολγοθάς του Ηλία Βενέζη ανάμεσα σε χιλιάδες άλλους άτυχους Έλληνες που οδηγήθηκαν για καταναγκαστικά έργα στα βάθη της Ανατολής για την αναστύλωση του τούρκικου έθνους. Από τους 3000 περίπου Αϊβαλιώτες που πήραν οι Τούρκοι, μόλις 23! επέστρεψαν, ανάμεσα σε αυτούς και ο Βενέζης.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι και το επίμετρο – δοκίμιο των 36 σελίδων του Σωτήρη Μετεβέλη στο τέλος αυτής της έκδοσης. Μας δίνει αρκετές πληροφορίες για το τι έφταιξε και τέλειωσε ο Μικρασιατικός Ελληνισμός έτσι άδοξα, ξεκινώντας από το 1908 με το κίνημα των Νεότουρκων και καταλήγοντας στο 1923 με τη συνθήκη της Λωζάνης και τις ανταλλαγές πληθυσμών.

«Το Νούμερο 31328» είναι γραμμένο με αίμα όπως είπε κι ο ίδιος ο Βενέζης, ένα βιβλίο σκλαβιάς που εξιστορεί την κόλαση που πέρασε ο Βενέζης στις ατέλειωτες πορείες στα βάθη της Τουρκίας και στα Τάγματα Εργασίας τα διαβόητα Αμελέ Ταμπουρού. Ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί από όλους.

Βαθμολογία: Ιμάμ Μπαϊλντί

Αιολική Γη

Αιολική Γη ένα βιβλίο που ζωντανεύει την ειρηνική Μικρασία μέσα από τα μάτια του μικρού Πέτρου που λειτουργεί σαν άλλοθι του μικρού Βενέζη στα χρόνια πριν τον Μεγάλο Πόλεμο και τους διωγμούς. Η περίοδος (1909-1914).

Από τα μοναδικά λογοτεχνικά βιβλία που αγάπησα, διότι η πένα ήτανε δυνατή και δεν την επισκίασε η πεζότητα της απαρχαιωμένης διδασκαλίας.

Ως μέρος του πρότζεκτ μου να διαβάσω ένα κλασικό βιβλίο της ελληνικής λογοτεχνίας ένα από κάθε δεκαετία ξεκινώντας από το 1903 και καταλήγοντας στο 2019 τρίτο στη σειρά ήταν «Η ζωή εν τάφω» και ακολούθως «Το νούμερο 31328» του Ηλία Βενέζη. Αλλά μιας και διαδραματίζεται μετά την «Αιολική Γη» και πριν την «Γαλήνη» αποφάσισα να τα διαβάσω με αυτή τη σειρά. Έτσι αποφάσισα ότι πριν το νούμερο θα διάβαζα αυτό το βιβλίο που αγάπησα από τότε που ήμουν μαθητής 1ης Λυκείου και ανήκει πια στο πάνθεον των αγαπημένων μου βιβλίων.

Ένα βιβλίο που εξιστορεί την ειρηνική και ανέμελη ζωή του μικρού Πέτρου τα χρόνια πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τα άμεσα ή έμμεσα συνέπειές του: (διωγμοί, ελληνοτουρκικός πόλεμος, γενοκτονίες, μικρασιατική καταστροφή, αμελέ ταμπουρού, ανταλλαγή πληθυσμών. . .)

Όλα αυτά είναι απόντα στο μεγαλύτερο κομμάτι του βιβλίου. Όταν τα παιδιά αρχίσουν να μπαίνουν στην εφηβεία, αρχίζουν να γνωρίζονται με την απώλεια, τον πόνο, και φυσικά τον θάνατο.
Και όταν ένας χαρακτήρας σκοτώνεται, ο θάνατός του δίνει το έναυσμα για να πλησιάσει η θύελλα του πολέμου:
«Η θύελλα! Η θύελλα έρχεται!» σελ. 268
Φυσικά το κακό γίνεται στα παρασκήνια και δεν το βλέπουμε. Δε θα το δούμε σε αυτό το βιβλίο διότι οι πρωταγωνιστές έχουν αφήσει τη γη τους πίσω τους, για να γλιτώσουν.

«-Δεν είναι τίποτα λέω. Λίγο χώμα. Γη, Αιολική Γη, Γη του τόπου μου.»

Βαθμολογία: Φαγοπότι στα Κιμιντένια: αρνί ψημένο, αυγά, τυρί, κρασί και μέλι. σελ. 46

Spanish Stories / Cuentos Españoles / Διηγήματα στα Ισπανικά

Αγόρασα αυτή τη δίγλωσση έκδοση το μακρινό 2011 όταν ήθελα να ενισχύσω το ισπανικό μου λεξιλόγιο αλλά απέτυχα παταγωδώς.
Το 2016 είχα ήδη ξεκινήσει να διαβάζω τον κόσμο και αυτό το βιβλίο μου ήρθε κουτί καθώς εκτός από τα διηγήματα εκ Ισπανίας πού ήταν και η πλειοψηφία, είχε και διηγήματα από χώρες που δεν διάβασα ποτέ: Αργεντινή, Ουρουγουάη, Περού. Έτσι διάβασα τα 4 διηγήματα από την Λατινική Αμερική, αφήνοντας τα εκ Ισπανίας για αργότερα.

Και επειδή φέτος ήταν και είναι έτος κορωνοϊού και καραντίνας, διάβαζα ό,τι είχα αδιάβαστο σπίτι, κι έτσι πρώτο βιβλίο Ιουνίου έτυχε να είναι αυτό. Και φυσικά διάβασα και τα δεκατρία διηγήματα αυτή τη φορά ξεκινώντας με ένα από τα πρωιμότερα δείγματα ισπανικής πεζογραφίας, ένα μικρό διήγημα από τις «Ιστορίες του Κόμη Λουκανόρ» γραμμένο γύρω στα 1320.
Ακολούθως διάβασα τα 2 από τα 5 συνολικά κεφάλαια της μεσαιωνικής νουβέλας «Ο Λαζαρούλης του Τορμές» γραμμένη το 1554 από ανώνυμο συγγραφέα και η κύρια πηγή έμπνευσης του Θερβάντες για τον Δον Κιχώτη.
Φυσικά μετά σειρά παίρνει ο ίδιος ο Θερβάντες με μία από τις 12 «Υποδειγματικές Νουβέλες» του που έγραψε μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου μέρους του Δον Κιχώτη (1613).

Ακολούθως κάνουμε μακροβούτι 264 ετών φτάνοντας στην ισπανική λογοτεχνία του 19ου αιώνα με Πέδρο Αντόνιο δε Αλαρκόν, Εμιλία Πάρδο Μπαθάν, και Λεοπόλδο Άλας (Κλαρίν).
Από 19ο αιώνα έχουμε επίσης τον Περουβιανό συγγραφέα Ρικάρδο Πάλμα.

Μπαίνοντας στον 20ο αιώνα κάνουμε αρχή με τον μεγάλο Ισπανό συγγραφέα Μιγέλ δε Ουναμούνο, και ακολούθως διασχίζουμε τον Ατλαντικό για να φτάσουμε στην Ουρουγουάη και στο υπέροχο διήγημα του Οράσιο Κιρόγα, συνεχίζοντας προς Αργεντινή με τον Μπενίτο Λιντς, και τον τρισμέγιστο Χόρχε Λουίς Μπόρχες.
Κάνουμε φινάλε επιστρέφοντας στην Ισπανία με τον νομπελίστα Καμίλο Χοσέ Θέλα, και τον Χουάν Γκοϊτισόλο.

Φυσικά διάβασα το συγκεκριμένο βιβλίο των 300 κάτι σελίδων σε 2 μέρες διότι διάβαζα μόνο την αγγλική μετάφραση και με εξαίρεση λίγες ματιές προς στο ισπανικό πρωτότυπο δεν διάβασα κανένα διήγημα στα ισπανικά, ούτε απάντησα στις ερωτήσεις κατανόησης, ούτε συμβουλεύτηκα το λεξιλόγιο στο τέλος.

Ένα βιβλίο που ταιριάζει καλύτερα για κάποιον που έχει πάρει τις πρώτες βάσεις στα Ισπανικά και όχι ένα αρχάριο σαν κι εμένα που από τις 3000 λέξεις ενός διηγήματος οι 2500 ήταν άγνωστες.
Φυσικά, αυτά που διάβασα μεταφρασμένα στα Αγγλικά μου άρεσαν και τώρα θέλω να ανακαλύψω περισσότερα από αυτούς τους συγγραφείς.

P.S. Είχα διαβάσει 3 μεγαλύτερα έργα συγγραφέων που συμπεριλαμβάνονται σε αυτή τη συλλογή: την Θεία Τούλα του Ουναμούνο, Τον Δον Κιχώτη του Θερβάντες, και Το βιβλίο των φανταστικών όντων του Μπόρχες.

Βαθμολογία: Παέγια

Η ζωή εν τάφω

Αυτό ήταν και το τελευταίο βιβλίο του Μαΐου. Παρόλο που τέλειωσα τις τελευταίες 50 σελίδες του μέσα στις πρώτες ώρες του Ιούνη το αρχειοθετώ και επίσημα ως βιβλίο του Μαΐου.

Αυτό το βιβλίο ήταν το προοίμιο ενός αρκετά ελληνικού μήνα (Ιούνιος) όπου 4 στα 6 βιβλία που διάβασα ήταν ελληνικής παραγωγής. Και φυσικά σχεδόν όλα τα διάβασα με την καλή μου φίλη και σταθερή πλέον συναναγνώστρια, Εύη.

Ήταν ένα βιβλίο που σου έδινε απανωτές γροθιές στο στομάχι. Και λόγω της μη φιλτραρισμένης απεικόνισης της κόλασης που ζούσαν τα νέα παιδιά στα χαρακώματα είτε πολεμούσαν για την Αντάντ είτε για τις Κεντρικές Δυνάμεις, και λόγω του ότι υπήρχε άφθονο αίμα, μακελειό και βρισίδι που δεν περίμενα από βιβλίο που εκδόθηκε το 1924.

Ναι, τ’ ομολογώ δεν περίμενα να διαβάσω από βιβλίο σχεδόν 100 χρονών λέξεις όπως σκατά, πουτάνα, και μαλάκα. Και αυτό είναι άλλο ένα θετικό του βιβλίου. Δείχνει χωρίς ευφημισμούς και μαλακή γλώσσα την όλη πραγματικότητα αυτού του χωρίς νόημα πολέμου.

Κι αυτό είναι που μου αρέσει από τον Α’ΠΠ και με κάνει να τον προτιμώ ως θεματική από τον Β’ΠΠ.
Στον Β’ΠΠ οι περισσότεροι πολεμούσαν ενάντια του φασισμού.
Στον Α’ΠΠ κανείς δεν ήξερα για τι ακριβώς πολεμούσε και για ποιον. Για την πατρίδα, τον βασιλιά, τον αυτοκράτορα, την μάνα του.
Αυτό το παράλογο και αδιευκρίνιστο μαζί με την ακατάσχετη αρπαγή αθώων ζωών είναι που κάνει τον Α’ΠΠ πιο τρομακτικό και ενδιαφέρον για μένα.

Βαθμολογία: Γκιουζλεμέδες Πλωμαρίου

Congo

Αυτός ήταν ο πρώτος Κράιτον που διάβασα στην μετα-καραντίνας εποχή στα τέλη Μαϊου. Ο αμέσως προηγούμενος ήταν το «Eaters of the Dead» που διάβασα τέλη Φεβρουαρίου, στην προ-καραντίνας εποχή.

Όπως είπα και σε άλλες κριτικές για βιβλία του Κράιτον, ο αγαπημένος αυτός συγγραφέας ποτέ δεν έγραφε το ίδιο βιβλίο και το ίδιο θέμα.
Για παράδειγμα τον Αύγουστο που μας πέρασε διάβασα το «Πάρκο Δεινοσαύρων», αυτό που ξέρουμε στ’ Αγγλικά ως Jurassic Park κι έχει να κάνει με κλωνοποίηση δεινοσαύρων και ένα φανταστικό πάρκο, όνειρο κάθε παιδιού που όμως μετατρέπεται σε εφιάλτη.

Το αμέσως επόμενο βιβλίο, που είναι κι αυτό που παίρνει σειρά για τον μήνα Σεπτέμβριο, είναι το «Ανατέλλων Ήλιος» και έχει να κάνει με γιαπωνέζικη μαφία στο Λος Άντζελες. Εντελώς διαφορετικό είδος.

Το ίδιο και με τα προαναφερθέντα. Ενώ το «Eaters of the Dead» είχε να κάνει με τις εμπειρίες ενός Άραβα χρονικογράφου στη χώρα των Βίκινγκ στις αρχές του Μεσαίωνα, το αμέσως επόμενο βιβλίο «Κογκό» μας μεταφέρει στις πυκνές ζούγκλες του Κογκό και την μελέτη γορίλων και την αναζήτηση μιας χαμένης μυθικής πόλης ονόματι Ζιντζ.

Γι’ αυτό μου αρέσει ο Κράιτον. Διότι κάθε του βιβλίο είναι και ένα διαφορετικό είδος (ιστορικό – περιπέτεια), σε μια διαφορετική ήπειρο (Ευρώπη – Αφρική), μια διαφορετική εποχή (μεσαίωνας – 80’s)

Επίσης κάθε του βιβλίο συνοδεύεται σχεδόν πάντα με κάμποση βιβλιογραφία απόδειξη για το πόση μελέτη έριχνε για κάθε του βιβλίο. Δεν ήθελε απλά να ψυχαγωγήσει αλλά και να ενημερώσει, να μορφώσει.

Βαθμολογία: Banana Split

The Oxford Book of Caribbean Verse

Τον Αύγουστο του 2016 αγόρασα αυτό το βιβλίο ως μέρους του Μαραθωνίου μου που διάβαζα αφρικανική λογοτεχνία. Παρόλο που η Καραϊβική δεν ανήκει στην αφρικανική ήπειρο ωστόσο έχει στενούς πολιτιστικούς δεσμούς μαζί της και φυσικά αυτή η ανθολογία θα μου άνοιγε ακόμη περισσότερο τους αναγνωστικούς μου ορίζοντες.

Μια ανθολογία που περιέχει 153 ποιητές από 12 χώρες και 7 περιοχές
Αρούμπα, Αγία Λουκία, Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες, Αϊτή, Γρενάδα, Δομινίκα, Δομινικανή Δημοκρατία, Κούβα, Κουρασάο, Μπαρμπάντος, Τζαμάικα, Τρινιντάντ και Τομπάγκο, Γουαδελούπη, Μαρτινίκα, Μοντσερράτ και Πουέρτο Ρίκο.

Μια ανθολογία που περιέχει ποιήματα γραμμένα σε 4 αποικιοκρατικές γλώσσες (Ισπανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ολλανδικά) και 3 κρεολές (Παπιαμέντο, Αϊτιανικα, και Τζαµαϊκάνικα ). Οι κρεολές γλώσσες είναι γλώσσες που εξελίχθηκαν από απλοποιημένες (πίτζιν) γλώσσες που υπήρχαν ως μέσο συνεννόησης μεταξύ αποικιοκρατών και αποικιοκρατούμενων, σε κανονικές γλώσσες βασισμένες συνήθως στη γλώσσα των αποικιοκρατών της συγκεκριμένης περιοχής.
Αϊτανικά (Βασισμένα στα Γαλλικά, ομιλούνται στην Αϊτη)
Παπιαμέντο (Βασισμένα στα Πορτογαλικά, ομιλούνται στην Ολλανδική Καραιβική (Αρούμπα, Κουρασάο. κλπ) )
Τζαµαϊκάνικα (βασισμένα στα Αγγλικά, ομιλούνται στην Τζαμάικα)

Μπορεί τα ονόματα αυτών των χωρών και η λέξη Καραϊβική να μας φέρνουν στο μυαλό παραλίες με χρυσές αμμουδιές, καταγάλανες θάλασσες, καταπράσινα μέρη, και παραδεισένιες διακοπές αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτές οι χώρες πέρασαν από την Εποχή των Εξερευνήσεων και απ’ εκεί στην εποχή της Αποικιοκρατίας, και έπειτα της Ανεξαρτησίας, πέρασαν σκλαβιά, δουλεία, γενοκτονία, δικτατορία, φτώχεια κι εξαθλίωση.

Αφού οι Ευρωπαίοι ήθελαν να πλουτίσουν και αφού ξεκλήρισαν τους ιθαγενείς των χωρών αυτών άρχισαν να εισάγουν μαύρους της Αφρικής και όταν έγιναν πιο πολιτισμένοι (εννοώ οι Ευρωπαίοι) και κατάργησαν την δουλεία έφερναν εργάτες από τον αραβικό και τον ινδικό κόσμο.
Γι’ αυτό δε θα δούμε ιθαγενείς στην Τζαμάικα και στο Τρινιντάντ να μοιάζουν με άλλους ιθαγενείς της Αμερικής όπως Ναβάχο, Εσκιμώοι, Αζτέκοι, Κετσουά, επειδή πολύ απλά τους ξεκλήρισαν οι Ευρωπαίοι και έφεραν στην θέση τους μαύρους σκλάβους.
Λες και έκαναν απόσυρση τα αυτοκίνητά τους. Άψυχο υλικό.

Και φυσικά αφού οι Ευρωπαίοι έφυγαν από αρκετές από αυτές τις χώρες αφήνοντάς τες φτωχές και καταρρακωμένες, ακολουθούσε συχνά η δικτατορία, ο εμφύλιος και οι φτώχεια και πολλοί από αυτούς πήγαιναν μετανάστες στις χώρες που τους αποίκησαν. (Η.Β., Η.Π.Α. Γαλλία, Ολλανδία).

Όλα αυτά τα έζησαν πολλοί από τους ποιητές αυτής της συλλογής και οι εμπειρίες τους γίνονται προζύμι για να δημιουργήσουν ποίηση. Και μέσω αυτής της ποίησης μαθαίνουμε ότι πίσω από κάθε εξωτικό νησί κρύβεται και ένα τοξικό παρελθόν. Φυσικά δεν είναι όλα μαύρα. Πολλά ποιήματα όντως μας δείχνουν την ομορφιά αυτής της περιοχής μέσα από τις εικόνες που φτιάχνουν οι ποιητές.

Μια συλλογή από μία πλούσια πολιτισμικά περιοχή όπως η Καραϊβική, δεν μπορεί να μην είναι μια ποικιλόμορφη συλλογή που εύκολα διερύνει τους αναγνωστικούς μας ορίζοντες ανοίγοντας παράθυρο σε ένα τόπο που σπάνια διαβάζουμε, πέρα από τουριστικά προσπέκτους.

Βαθμολογία: Κρεατόπιτα από Τζαμάικα (την δοκίμασα αν το ‘χετε απορία)

Ulysses

Τον Απρίλη του 2016 πήγα για πρώτη φορά στη ζωή μου σε παζαράκι βιβλίου και καραξεσκίστικα στις αγορές βιβλίων. Πήρα 12 βιβλία στην τιμή των €0,50 το ένα. Ανάμεσά τους και το μεγαθήριο «Οδυσσέας» του Ιρλανδού συγγραφέα του μοντερνισμού Τζέιμς Τζόυς. Και επειδή ήξερα τι δύσκολο βιβλίο ήταν με πενήντα σεντς λέω δε θα χάσω και πολλά αν δεν καταφέρω να το διαβάσω στο τέλος.

Σχεδόν ένα χρόνο μετά, Φεβρουάριο του 2017 ξεκίνησα επιτέλους να το διαβάζω. Φυσικά με την βοήθεια ενός audiobook που ουσιαστικά ήταν περισσότερο ραδιοφωνικό θεατρικό παρά ένα απλό audiobook. Με πάνω από 5 διαφορετικούς αφηγητές και τουλάχιστον 20 ηθοποιούς φωνής το δύσκολο αυτό βιβλίο ζωντάνεψε μπροστά μου. Φυσικά δεν κατάλαβα τα πάντα ούτε την πρώτη φορά ούτε την 2η φετινή φορά τον περασμένο Μάιο.

Αλλά τουλάχιστον δεν τον βαρέθηκε η ψυχή μου όπως έγινε με τη φίλη μου Εύη που το διάβαζε σε ελληνική μετάφραση, χωρίς audiobook.
Και γιατί το διάβαζε;
Βασικά ήταν ένα βιβλίο – γεροντοκόρη που έτρωγε σκόνη στο ράφι για πάνω από δέκα χρόνια και ένα από τα resolutions για τη νέα χρονιά ήταν επιτέλους να το διαβάσει.
Και επειδή εγώ το διάβασα και σκόπευα φυσικά για άλλη μια ανάγνωση βρήκα ευκαιρία να το κάνουμε συνανάγνωση. Με άλλα λόγια θα απολάμβανα (όσο γίνεται) αυτή τη δεύτερη ανάγνωση με παρέα.
Και έτσι σαν πιο ψημένος αναγνώστης θα έδινα συμπαράσταση στη φίλη μου για κάθε δυσκολία που έβρισκέ μπροστά της.
Και ήταν πολλές και καθημερινές. Και σαν σφουγγάρι απορροφούσα τον πόνο της.

Εγώ χάρηκα που διάβασα και απόλαυσα για δεύτερη φορά αυτό το τεράστιο και ιδιαίτερα δύσκολο βιβλίο. Η φίλη μου χάρηκε που το διάβασε και δε θα ξανασχοληθεί μαζί του μέχρι να λυθεί το κυπριακό πρόβλημα.

Αυτή η δεύτερη ανάγνωση ήταν διαφορετική για άλλο ένα λόγο.
Επειδή ήξερα ότι το βιβλίο αυτό βασίστηκε εν μέρη μπορώ να πω στην Οδύσσεια του Ομήρου το διάβασα αφού διάβασα πρώτα την Οδύσσεια.
Εκτός από τους τίτλους των κεφαλαίων που παραπέμπουν σε επεισόδια της Οδύσσειας και μερικά από αυτά τα κεφάλαια να αντικατοπτρίζουν κάπως τα αντίστοιχα επεισόδια της Οδύσσειας: (Άδης – Ιρλανδικό Νεκροταφείο), (Καλυψώ – κορίτσι στην παραλία), (Κύκλωπας – μονόφθαλμος ρατσιστής σε μπυραρία), (Σειρήνες – Καμπαρέ με μουσική), (Ιθάκη – ο Μπλουμ επιστρέφει σπίτι του), τα υπόλοιπα δεν ήταν και τόσο ξεκάθαρα. Αν δεν ήταν ο τίτλος δε θα έπαιρνα είδηση τι επεισόδιο από τη Οδύσσεια υποτίθεται πως συμβολίζουν.

Αλλά δεν μετάνιωσα που διάβασα την Οδύσσεια και αμέσως μετά αυτό το βιβλίο που πάνω κάτω είναι βασισμένο σε αυτή αλλά είναι φυσικά και μια μικρογραφία της πρωτεύουσας του Δουβλίνου μια μέρα του Ιούνη του 1904.
Είναι μια μέρα από τη ζωή του Ιρλανδοεβραίου Λέοπολντ Μπλουμ, μια Οδύσσεια όχι επικών διαστάσεων αλλά άκρως καθημερινών.
Η Οδύσσεια του Οδυσσέα διήρκεσε δέκα χρόνια και έλαβε χώρα σε ολόκληρη τη μεσόγειο, ενώ η Οδύσσεια του Μπλουμ διήρκεσε μια μέρα και έλαβε χώρα στο Δουβλίνο και τα προάστιά του.

Βαθμολογία: Ιρλανδική πατατόπιτα

Οδύσσεια

Εκτός από την Πηνελόπη ποιος άλλος ράβει σε αυτή την ιστορία; Ο Όμηρος φυσικά. Ράβει ωδές. Ράπτης ωδών. Με άλλα λόγια ραψωδός.
Χωρίς να θέλω να υποβιβάσω την Ιλιάδα η Οδύσσεια έχει περισσότερη ποικιλία. Η Ιλιάδα διαδραματίζεται σε λιγότερο από ένα χρόνο με κύριο σκηνικό την Τροία: είτε το πεδίο της μάχης, είτε το στρατόπεδο των Αχαιών, είτε το εσωτερικό της πόλης του Ιλίου (Τροία), συν μικρά επεισόδια από τον Οίκο των Θεών.

Η Οδύσσεια διαδραματίζεται σε διάστημα 10 χρόνων και έχει σκηνικό ολόκληρη την Μεσόγειο. Είτε το μικρότερο ταξίδι του Τηλεμάχου από Ιθάκη προς Πύλο και Σπάρτη, είτε το μεγαλύτερο ταξίδι του πατέρα του, Οδυσσέα.
Πρώτος ο Όμηρος μας πρόσφερε αυτό που τώρα το λέμε flashback.
Με άλλα λόγια αρκετά από τα γεγονότα έχουν ήδη γίνει, και ο αναγνώστης τα διαβάζει ως αναμνήσεις (flashbacks) του ήρωα.
Πρώτος ο Όμηρος μας πρόσφερε αυτό που τώρα το λέμε μεταμοντέρνο με story within story. Ήταν έτη φωτός μπροστά ο άνθρωπος.
Με άλλα λόγια έχουμε ένα Οδυσσέα να αφηγείται τις περιπέτειές του στους Φαίακες. Περιπέτειες που έχουν ήδη γίνει αλλά σαν αναγνώστες τις διαβάζουμε για πρώτη φορά.

Την Οδύσσεια φυσικά την ξέρω απ’ έξω κι ανακατωτά από τα τόσα και τόσα βιβλία που διάβασα από τις Εκδόσεις Στρατίκη και τις τόσες ταινίες που είδα.
Αλλά άλλο να την διαβάζεις από τα χείλη του δημιουργού της.
Μια ιστορία με στοιχεία φαντασίας, περιπέτειας, ιστορίας, λυρισμού, και πάει λέγοντας. Με την Οδύσσεια δεν απολαμβάνεις μόνο τις περιπέτειες του Οδυσσέα με τους Λαιστρυγόνες, τους Κύκλωπες, και τον Κάτω Κόσμο, την Σκύλα και τη Χάρυβδη, την μνηστηροφονία, και τις τόσες συγκινητικές αναγνωρίσεις αλλά μαθαίνεις για την κουλτούρα και τα ήθη και τα έθιμα την Μυκηναϊκής εποχής. Μια εποχή που είναι για το Όμηρο ότι και για μας ο Μεσαίωνας.

Για να το θέσω διαφορετικά: Η Ιλιάδα διαδραματίζεται περίπου το 1184 π.Χ. Ο Όμηρος δημιούργησε το έπος της Ιλιάδας περίπου 138 χρόνια μετά, το 750 π.Χ. Το πρώτο γραπτό χειρόγραφο του Έπους χρονολογείται 184 χρόνια μετά τον Όμηρο, γύρω στο 566 π.Χ. την εποχή του Τύρρανου Πεισιστράτου.

Έτσι για να κατανοήσουμε την απόσταση μεταξύ ιστορικών γεγονότων, δημιουργίας, και καταγραφής: αν υποθέσουμε πως φέτος το 2020 κατεγράφη για πρώτη φορά το χειρόγραφο ενός ποιήματος που δημιουργήθηκε πριν 184 χρόνια, δηλαδή το 1836, την εποχή του Διονυσίου Σολομού, το ποίημα αυτό εξιστορεί γεγονότα που διαδραματίστηκαν 438 χρόνια πριν το 1836, δηλαδή το 1398, εποχή που  Ο Ιανός στέφεται βασιλιάς της Κύπρου. Εποχή που βασιλεύει και ο Μανουήλ Β´ Παλαιολόγος ως αυτοκράτορας του Βυζαντίου.

Άρα έτσι κατανοούμε πόσο απομακρυσμένος ήταν ο Όμηρος από την γραπτή καταγραφή της Ιλιάδας και της Οδύσσειας (σχεδόν δυο αιώνες) και ακόμη πόσο πιο απομακρυσμένα ήταν τα γεγονότα του Τρωικού Πολέμου από τον Όμηρο (σχεδόν 5 αιώνες).

Χρονικό διάστημα που δύσκολα μπορεί ο ανθρώπινος νους να συλλάβει, και που όμως σε κάνει να κατανοήσεις με δέος και συγκλονισμό για το πόσο μεγάλο θεμέλιο είναι ο Όμηρος όχι μόνο για την Ελληνική αλλά και για όλη την λογοτεχνία του Ευρωπαϊκού κόσμου από την Ελληνιστική μέχρι την Μεσαιωνική, κι απ’ εκεί από την Αναγέννηση μέχρι και το σήμερα με ριτέλινγκς (retellings) των έπων του Ομήρου από Έλληνες όπως: «Ο βασιλιάς της» του Νίκου Χωμενίδη, και από ξένους συγγραφείς όπως: «Πηνελοπιάδα» της Μάργκαρετ Άτγουντ, «Κίρκη» της Μάντελιν Μίλλερ και φυσικά ο «Οδυσσέας» του Τζέιμς Τζόυς, βιβλίο για το οποίο θα μιλήσω αύριο.

Βαθμολογία: Ιθακίσιο τσιμπούσι

Ιλιάδα

Στα τέλη του 2019 με τη φίλη μου Εύη είχαμε βάλει resolutions για τη νέα χρονιά του 2020. Εγώ να πάρω το δίπλωμα οδήγησης και να μηδενίσω τα προς ανάγνωση κι η Εύη να διαβάσει επιτέλους μετά από μια δεκαετία το ιδιαίτερα δύσκολο μυθιστόρημα του Τζέιμς Τζόυς, «Οδυσσέας». Τώρα που το ξανασκέφτομαι θα έπρεπε να βάζαμε και ένα τέταρτο resolution: επιβίωση απ’ τον ιό…

Και μιας και μέχρι να έρθει η σειρά του «Οδυσσέα» είχα αρκετό χρόνο είπα να διαβάσω την «Οδύσσεια» του Ομήρου στην οποία κατά ένα τρόπο είναι βασισμένο και το βιβλίο του Τζόυς. Αλλά λόγω άπλετου χρόνου λέω: Αφού θα διαβάσω την «Οδύσσεια» γιατί να μη διαβάσω και το «πρίκουέλ» της την «Ιλιάδα»; Κι έτσι κι έγινε. Εκεί που δεν το είχα σκοπό, το τελευταίο βιβλίο του Απρίλη ήταν η Ομήρου «Ιλιάδα».

Την είχα διδαχθεί στο σχολείο και ήξερα φυσικά ότι ούτε τον θάνατο του Αχιλλέα περιγράφει, ούτε τον Δούρειο Ίππο, και φυσικά ούτε την απόβαση στις ακτές της Τροίας. Ξεκινά με τον τσακωμό του Αγαμέμνονα με τον Αχιλλέα, και συνεχίζει με την ‘απεργία’ του Αχιλλέα, όπου δε λαμβάνει μέρος στις μάχες, μέχρι και τον θάνατο του αγαπημένου του φίλου Πατρόκλου και την απόφασή του να μπει ξανά στην μάχη και να πάρει εκδίκηση, σκοτώνοντας τον Έκτορα.

Αυτά είναι τα γεγονότα πάνω κάτω που διαδραματίζονται στην «Ιλιάδα» και φυσικά αμέτρητα ονόματα και αμέτρητες περιγραφές μαχών. Θρήνους θνητών που χάσανε αγαπημένα πρόσωπα και ιντριγκαδόρικες επεμβάσεις των θεών.

Δεν περίμενα να λατρέψω την «Ιλιάδα». Δεν περίμενα επίσης να έχει τόση βία.
Έντερα να χύνονται, γλώσσες να κόβονται, δόντια να θρυμματίζονται και πολλά άλλα. Τύφλα να ‘χει το «Game of Thrones».

Αν σας φοβίζει το ότι είναι ποίημα μην φοβάστε δεν είναι η «Στέρνα» του Σεφέρη ούτε το «Άξιον Εστί» του Ελύτη που θέλουν να βρεις το νόημα (και τον Αλέξη) πίσω απ’ τις λέξεις.

Τα έπη του Ομήρου είναι επικά, αφηγηματικά, με άλλα λόγια ποιήματα που λένε μια ιστορία. Δείτε τα σαν έμμετρα μυθιστορήματα.

Και χαίρομαι που διάβασα πρώτα το βιβλίο της Μαντελιν Μίλερ «Το Τραγούδι του Αχιλλέα» πριν την «Ιλιάδα» διότι μπροστά της υστερεί. Είναι λίγο πιο γλυκανάλατο και με τα γεγονότα πιο συμπιεσμένα που μοιάζουν σαν τουριστικό βιβλίο «Greek Mythology for beginners».

Το μόνο που μπορώ να πω πως δεν μου άρεσε είναι η μετάφραση. Αυτό λόγω του ότι πήρα το βιβλίο επειδή περιέχει και το αρχαίο και το μεταφρασμένο κείμενο. Και για μείωση της τιμής πήραν μια παλιά μετάφραση του Αλέξανδρου Πάλλη, ο οποίος μετέφρασε την «Ιλιάδα» από το 1892 μέχρι το 1904 χρησιμοποιώντας την δημοτική της εποχής. Αυτό που με ξένισε είναι ότι ο Πάλλης στην προσπάθειά του να φέρει την «Ιλιάδα» πιο κοντά στον αναγνώστη της εποχής του χρησιμοποιούσε λέξεις της εποχής, πολλές απ’ τις οποίες είναι τούρκικης προέλευσης και δεν ταίριαζαν με την «Ιλιάδα».
Λέξεις όπως άτι, ασίκης, ασκέρι, γιατάκι, οντάς, ραγιάς δεν ταίριαζαν ΚΑΘΟΛΟΥ με την «Ιλιάδα» και έτσι το Έπος του Τρωικού Πολέμου μου έμοιαζε με το Έπος του ’21.
Αν πάρετε την Ιλιάδα και δείτε μετάφραση Αλέξανδρος Πάλλης κάντε την με ελαφρά πηδηματάκια.

Και φυσικά αφού τέλειωσα την «Ιλιάδα» ξεκίνησα καπάκι την «Οδύσσεια» που έχει περισσότερη περιπέτεια φαντασία και πλοκή. Αυτά όμως στην αυριανή κριτική.

Βαθμολογία: Κατσικίσιο τυρί με οίνο κεκραμένο.